De energievraag van de nieuwe fabriek van Chocolatemakers wordt geleverd via een volledig transparant dak van zonnepanelen. Wanneer de nieuwe off-grid fabriek volledig in bedrijf is, kan hij tussen de 300 en 400 ton chocolade per jaar produceren. Op hun huidige locatie produceert Chocolatemakers 60 ton per jaar.
Waardemaximalisatie
Chocolatemakers-oprichters Enver Loke en Rodney Nikkels leerden elkaar kennen aan de Landbouw Universiteit Wageningen bij de studie Tropisch Landgebruik. Dat leidde na hun studie tot de opening van de eerste bean to bar-chocoladefabriek in Nederland. Hun activiteiten en ideeën binnen de cacaoketen staan haaks tegenover die van de cacoa multinationals: “Laten we beginnen het nu eens niet over winstmaximalisatie te hebben maar over waardemaximalisatie. Hoe kun je waarde toevoegen bij de cacaoboeren, hun landbouwgrond en de natuur eromheen? En hoe laat je die waarde zien aan de consument, aldus het tweetal.”
Emotie, ervaring en smaak
“Cacaobomen groeien in een beperkte strook rond de evenaar, maar dat wil niet zeggen dat de cacaoboom daar overal een inheemse boom is. In West-Afrika is de cacaoboom geïmporteerd door westerse ondernemingen die de oogst vervolgens bijna integraal voor consumptie naar het Westen meenemen, en armoede en uitgeputte gronden achterlaten. En ja, natuurlijk is chocola ook een topproduct qua emotie, ervaring en smaak.”
Aan het woord is Enver Loke die samen met Rodney Nikkels sinds 2011 eigenaar is van Chocolatemakers, de eerste bean to bar-fabriek in Amsterdam. Uit deze quote blijkt al het dilemma. Aan de ene kant een intense liefde voor cacao als product, voor de technische uitdaging om zelf zo lekker mogelijke chocola te maken en aan de andere kant de grote zorg over de sociale en milieuproblematiek die gepaard gaat met de productie en het transport van de bonen en de chocola.
Chocoladefestival
“Cacao heeft ons altijd gefascineerd”, aldus Loke. “Wij organiseerden het chocoladefestival in Amsterdam tien jaar terug, waarbij wij de consument wilde betrekken bij chocoladefabricage in het algemeen. Dat bleek lastig omdat de cacao-industrie niet zo toegankelijk is. We besloten toen zelf een bean-to-bar fabriekje in Amsterdam-Noord op te zetten die in 2011 met oude en overal vandaan gescharrelde tweedehands en omgebouwde machinerie – gelukkig zijn we allebei erg handig – begon te draaien. Bezoekers kunnen bij ons zien hoe chocola gemaakt wordt en hoeveel apparatuur en kennis daarbij komt kijken.”
Goede prijs
Chocolatemakers wil zo duurzaam mogelijk werken. Loke: “Dat wil zeggen dat we biologisch geteelde bonen in de productielanden bij coöperaties inkopen, tegen een goede prijs die ver boven het FairTrade tarief ligt. De biologische teelt van bonen, die wij van drie coöperaties kopen, is ‘gemengd’, dat wil zeggen dat de cacaobomen niet als monocultuur op een stuk land geplant zijn maar van percelen komen waar ook andere bomen en onderbegroeiing staat en waar natuurlijk geen kunstmest of pesticiden gebruikt wordt. Uitputting van de grond wordt daardoor tegengegaan. Een cacaoplantage met gangbare teelt is na 20 à 25 jaar uitgeput, een biologisch cacaoboom kan wel tot zeventig jaar oud worden. Het afzien van pesticiden is daarnaast cruciaal voor de gezondheid van de boeren en hun kinderen, en vergeet niet dat die pesticiden ook in de cacaoboon komen, dus ook in de chocola!”
Zeilschip en fiets
Vanaf 2011 is Chocolatemakers verschillende soorten chocola gaan verkopen, van bonen uit Congo, Peru en de Dominicaanse Republiek in de Cariben. Ook het transporteren van de bonen, halffabrikaten en chocola zelf is milieubelastend. Loke: “Vanuit de Dominicaanse Republiek laten we dus de bonen met het vrachtzeilschip Tres Hombres vervoeren. In Amsterdam transporteren we alles met de fiets en twee keer per jaar gaan 130 bakfietsen met 20.000 chocoladerepen naar meer dan twintig Duitse steden; de zogeheten Schokofahrt. Het idee is simpel: van cacaoboom tot consument zonder dat er een druppel aardolie aan te pas komt. Op onze nieuwe locatie op de Radarweg produceren we ook nog onze eigen groene stroom voor de gehele productie. Het is gewoon leuk. De repen chocola die wij maken en distribueren vergen per kilogram ongeveer een achtste aan CO2 dan gangbare chocolade van de industrie.”
Waardemaximalisatie
“We weten ook wel dat op dit moment voor de industrie een dergelijke productie- en transportwijze geen reële optie is – we hebben een hoge waardeketen en daardoor anders businessmodel en je kunt je afvragen of we Roomser dan de Paus zijn – maar als wij als nichespeler een inspiratiebron kunnen zijn voor anderen, dan is er al veel gewonnen”, denk Loke. “Het kan namelijk gewoon want wij doen het. De prijzen die de boeren bijvoorbeeld dit jaar krijgen per ton cacaobonen ligt circa dertig procent onder die van verleden jaar. Dat is niet goed te praten en niet te verklaren. En met uitputting van landbouwgrond en natuur schiet de industrie zich uiteindelijk in de eigen voet. De discussie moeten we voeren. Geen handel op basis van winstmaximalisatie maar op basis van waardemaximalisatie in elke stap van de keten.”
Nieuwe fabrieken
Produceert Chocolatemakers nu circa zestig ton chocola per jaar, dat kan oplopen tot 300 tot 400 ton als de nieuwe fabriek in oktober open gaat. Loke: “Een behoorlijke investering, omdat chocolade maken machinewerk is en we ‘nieuwe’ apparatuur met een hogere capaciteit moeten aanschaffen of zelf bouwen. Onze nieuwe fabriek zal via zonnepanelen energieneutraal zijn. Die hogere productie zullen we ook weg moeten zetten en dat vergt meer van sales en marketing waar we nog veel moeten leren. Wellicht in partnerverband, want samenwerken kunnen we goed.”
Fabriek in Peru
Het talent om samen te werken blijkt ook in de oorsprongslanden. Loke tot slot: “Op dit moment bouwen we met de coöperatie in Peru een cacaoverwerkingsfabriek om ter plekke halffabrikaten te maken van kwalitatief hoogwaardige biologisch geteelde bonen. Dat geeft die coöperatie een minder afhankelijke positie in de markt. Uiteindelijke doel is een groter deel van de opbrengsten die in cacaoketen omgaat bij de boeren in de productielanden terecht te laten komen. Deze fabriek is net geopend en we zijn nu aan het testdraaien. Wij zullen daar in het eerste jaar rond de 1000 ton cacaomassa produceren. ”