Cacaoproductie heeft de laatste tien jaar een vlucht genomen. Daarbij neemt West-Afrika – Ivoorkust, Ghana, Kameroen en Nigeria – nog altijd 70% van de wereldwijde productie van pakweg 4 tot 4.5 miljoen ton cacaobonen voor zijn rekening. Meer bonen dus die voor een deel nu ook in de oorsprongslanden lokaal tot half- en eindfabricaten verwerkt worden, en die vervolgens hun weg naar Europa vinden. Amsterdam is nog steeds de grootste importhaven voor de cacaoboon en de halffabricaten. “De echt dominante trend is duurzaamheid,” zegt Marijn Moesbergen, senior cocoa trader bij Cargill en verantwoordelijk voor de wereldwijde aankoop van bonen en voor de bevoorrading van de Europese fabrieken. Moesbergen werkt vanuit het Cargill-hoofdkantoor op Schiphol waar enkele honderden mensen zich bezighouden met cacao.
Feestelijke gebeurtenis
“Duurzaamheid heeft de focus ingrijpend veranderd. Tien jaar geleden arriveerde de eerste zending gecertificeerde bonen in Amsterdam – toen een feestelijke gebeurtenis. Inmiddels is meer dan de helft gecertificeerd: UTZ, Rain Forest en Organic. Duurzaamheid is nu de basis. Zo koopt Cargill – en met ons een deel van onze concurrenten – in de oorsprongslanden bonen van coöperaties die moeten voldoen aan allerlei duurzame eisen. Een aantal thema’s zijn verantwoorde productie voor de boer en de natuurlijke omgeving, het gebruik van pesticiden, maar ook programma’s tegen ontbossing en het creëren van veilige en juiste werkomgevingen zonder gedwongen arbeid en kinderarbeid. En uiteraard kunnen eindproducenten van de chocola – onze klanten – aanvullende eisen stellen. Met onze Cargill Cocoa Promise zoeken we samen met onze partners naar lange termijn oplossingen in het voordeel van de boeren, hun gemeenschap en de natuurlijke ecosystemen. Tegelijk zorgen we ook voor meer transparantie in de cacaotoeleveringsketen.”
Efficiënt opslaan
Hoe meer cacaobonen gecertificeerd zijn, hoe gemakkelijker het wordt vanwege schaalvoordelen in en vanuit West-Afrika grotere duurzame stromen te bundelen. Vervolgens is het zaak de vervoerstromen te optimaliseren richting Europa – in bulk, per container of per zak. Nogal wat bonen arriveren per container in Antwerpen en Rotterdam en worden dan voor een groot deel doorgevaren naar de vemen in Amsterdam. Nabijheid van opslag dicht bij de fabrieken in de Zaanstreek blijft immers de voorkeur houden.
Moesbergen: “De volgende stap in verduurzaming zit in de optimale en meest efficiënte vorm van opslag, en bij het transport naar de fabrieken het beperken van de carbon footprint. Sommige vemen zoals CTW hebben hun daken nu al vol met zonnepanelen liggen en uiteraard is de afstand van het veem naar de fabriek van belang. Een afstand die met elektrisch of LPG-vervoer per vrachtwagen of binnenvaartschip kan worden overbrugd.
Fabriek en omgeving
Wij blijven zoeken naar optimalisaties om vervoersstromen te reduceren en onze carbon footprint te verlagen. Een ander element in de verduurzamingsslag speelt meer in Zaanstad en heeft te maken met het vinden van de juiste balans tussen de fabriek in de stad en de onmiddellijke omgeving.” Bij Cargill worden al deze onderwerpen vanuit het hoofdkantoor op Schiphol aangestuurd: de handel inclusief de termijnmarkt, de supply chain, de marketing, financiën, HR et cetera.
Wet- en regelgeving strikter
“Wat grosso modo de afgelopen tien jaar niet veranderd is, is de verwerking van de cacao,” vertelt Moesbergen. “Het zijn nog steeds dezelfde halffabricaten – cacaomassa, -poeder, -boter – en het verwerkingsproces is in grote lijnen hetzelfde. Wel is de wet- en regelgeving rond productie en opslag strikter geworden, met als gevolg compartimentering van de loodsen en separate productie-runs. Verfijningen zijn er ook in product specifieke kenmerken zoals smaak en geur en de behoefte aan traceerbaarheid van de cacao. Dat uit zich in kleinere opslaghoeveelheden en meer kennis over het product. De consument wil weten wat hij eet.”
Kracht Amsterdamse cluster
De kracht van het Amsterdams/Zaanse cluster schuilt in de samenwerking van al die in de cacao actieve bedrijven en al die eeuwenlange expertise die zich door innovaties blijft uitbreiden: bij de vemen, de industrie, de machinebouwers, de verschepers, en de transporteurs. Ook de NGO’s zitten hier, zoals UTZ dat in Amsterdam zetelt. Duyvis Wiener uit Koog aan de Zaan voorziet de gehele wereld van cacao verwerkende apparatuur. En een bedrijf als JS Cocoa is in staat residupartijen cacao te verwerken. Een cluster is meer dan de afzonderlijke delen, stelt Moesbergen. “We komen al onze concurrenten hier tegen, maar werken ook samen als dat zo uitkomt. Amsterdam en de Zaanstreek zijn hierin uniek en moeten deze positie blijven verdedigen, versterken en innoveren.”
Cacaomissie 2019
Wereldwijd blijft de chocolaconsumptie jaar op jaar licht stijgen. De voornaamste markten blijven Europa en Noord-Amerika en in toenemende mate Azië. En inmiddels Afrika zelf. Moesbergen: “Typerend was dat toen we met de Amsterdamse cacaomissie afgelopen maart in West-Afrika waren, we op het Ghanese ministerie geen koffie maar chocolademelk kregen aangeboden. De hele verduurzamingsslag heeft de afgelopen 10 jaar het opereren in West-Afrika veranderd. Natuurlijk door de vestiging van verwerkingsfabrieken ter plekke. De infrastructuur en stabiliteit in de landen hebben eraan bijgedragen dat investeringen in de landen zelf plaatsvinden. De overheden in Ivoorkust en Ghana spelen hierin een actieve rol en stimuleren de industrie de verwerking van de cacaoboon in de origine te laten plaatsvinden.
Nieuwe generatie
Hadden de vorige cacaomissies een sterk onderling netwerkkarakter, dit jaar was de insteek anders. Andere onderwerpen, andere gesprekspartners, andere deelnemers: vanuit de Afrikaanse politici en bedrijfsleven, vanuit het Havenbedrijf, de vemen, de industrie, NGO’s maar ook vanuit banken zoals ING en Rabobank. Er is in Afrika en Europa een nieuwe generatie opgekomen en we moeten elkaar leren kennen. Het opleidingsniveau van Ivorianen en Ghanezen wordt steeds hoger en Cargill neemt daar nu ook op managementniveau mensen aan bijvoorbeeld voor HR en Finance. Naast de groei aan import en investeringen in Europa, blijft van de totale jaarlijkse oogsten en waarde in de cacaoketen een steeds groter deel in Afrika.”